آیا واقعا سن اعتیاد کاهش یافته است؟
آیا واقعا سن اعتیاد کاهش یافته است؟
عباس دیلمی زاده مدیر عامل جمعیت خیریه تولد دوباره: در کشور ما سن اولین مصرف مواد مخدر به طور میانگین بین ۱۶ تا ۲۴ سالگی بوده است. کاهش ۱۰ ساله سن اعتیاد در مدتی کوتاه از لحاظ علمی صحت ندارد.
ادنا: یک کارشناس حوزه اعتیاد با اشاره به اینکه ادعای کاهش سن اعتیاد به ۱۰ سالگی اعتیار علمی ندارد افزود: « بر اساس مطالعات انجام شده و پایاننامههایی که در همین رابطه نوشته شده است، در کشور ما سن اولین مصرف مواد مخدر به طور میانگین بین ۱۶ تا ۲۴ سالگی بوده است. این سن اگر در این مدت شاهد تغییری هم بوده، سالانه چند صدم از آن کاسته یا به آن اضافه شده است اما کاهش ۱۰ ساله سن اعتیاد در مدتی کوتاه از لحاظ علمی صحت ندارد.»
در ماه‌های گذشته یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داده بود که سن اعتیاد به ۱۰ تا ۱۲سالگی و مقطع راهنمایی رسیده است. این ادعا بارها در رسانه‌های دیگر هم تکرار شد. عباس دیلمی زاده در واکنش به این اظهار نظر که در مدتی کوتاه توجهات زیادی به خود جلب کرده بود، گفت: به عنوان کسی که سال‌ها در این حوزه کار کرده و برای اولین بار از شاخص «شروع سن مصرف مواد مخدر» در پایان‌نامه خود برای بررسی و مطالعه وضعیت اعتیاد استفاده کردم باید بگویم که آقایان یا اعتیاد را نمی‌شناسند و یا با میانگین و دیگر ابزارهای رایج در مطالعات آماری آشنایی ندارند. چرا که ممکن است که من نوزادی دو یا سه ساله را به عنوان مصرف کننده در بین قشر آسیب دیده جامعه پیدا کنم اما این معنی را نمی‌دهد که سن مصرف مواد مخدر تا دو سال کاهش پیدا کرده است.»
مدیرعامل جمعیت تولد دوباره با اشاره به اینکه برای تحلیل‌های آماری از اعتیاد از چند شاخص نرخ شبوع، نرخ بروز و تحلیل‌های آماری واریانس، میانه و میانگین و … استفاده می‌شود افزود: «در هیچ جای دنیا این موضوع قابل پذیرش نیست که در یک مدت کوتاه ادعا شود میانگین سن مصرف مواد مخدر به این اندازه که گفته می‌شود کاهش یافته باشد. ممکن است افراد مصرف کننده‌‌ای در سن پایین مشاهده کنیم ولی این مشاهده میانگین سنی شروع مصرف مواد مخدر را تشکیل نمی‌دهد.»
به گفته این کارشناس حوزه اعتیاد، «تغییر میانگین سنی مصرف‌کننده‌ها همیشه تدریجی و آرام خواهد بود؛ طوری که در بازه زمانی یک سال، می‌تواند فقط چند صدم تغییر کند.»
او در بخش دیگر مصاحبه خود با اشاره به میانگین سنی مصرف‌کننده‌های مواد مخدر گفت: «میانگین سنی معتادان هم شاخص دیگری است که برای آن ما سن همه معتادان را جمع و تقسیم بر تعدادشان کنیم. بنابراین در هیچ کشوری حتی این عدد هم با این سرعت تعییر نمی‌کند و افرادی که اینگونه بحث می‌کنند درباره آمار و اپیدمولوژی اطلاعاتی ندارند.»
دیلمی‌زاده با اشاره به شاخص آماری دیگری در مطالعه پراکندگی سنی مصرف‌کننده‌های مواد مخدر توضیح داد: « نرخ بروز اهمیت زیادی دارد که در کشور ما به آن توجه نشده است اما ما همچنان می‌توانیم با متولوژی‌های مختلف از واریانس به عنوان شاخص دیگری است که در مطالعات آماری در حوزه اعتیاد، از آن برای توصیف وضعیت پراکندگی سنی مصرف‌کننده‌ها استفاده می‌شود، بهره ببریم. بر اساس نرخ بروز، ما بررسی می‌کنیم که تا چه اندازه افراد جدید گرفتار اعتیاد می‌شوند و سن آنها را روی نمودار ترسیم می‌کنیم. اما اگر نرخ بروز را در دسترس نداشته باشیم، از واریانس چند سال مختلف می‌توانیم برای کشف نرخ بروز استفاده کنیم. گاهی در نمودار چولگی (یا کشیدگی) به سمت راست و گاهی به سمت چپ است که در هر وضعیت معنای متفاوتی به ذهن محقق متبادر می‌کند. حتی بر اساس این نمودارها هم نمی‌توان ادعا کرد که سن مصرف مواد مخدر به ۱۰ سالگی رسیده یا ده سال کاهش یافته باشد.»
این کارشناس با بیان اینکه ما نیازمند این نیستیم که به صورت تصنعی نگرانی درباره سن اعتیاد را افزایش دهیم افزود: « به جای دادن اطلاعات غلط برای جلب توجه بیشتر رسانه‌ها، به دیدگاه‌های علمی احتیاج داریم که بتواند توصیف علمی واقعی از اعتیاد در کشور بدهد. برای مثال در پژوهشی به همراه همکارانم انجام داده‌ایم، متوجه این شدیم که فاصله بین اولین بار مصرف تا بی‌خانمانی کاهش یافته است اما این با کاهش سن مصرف مترادف نیست. تمرکز ما هم باید همین باشد که این فاصله را افزایش دهیم و اجازه ندهیم که در مدتی کوتاه افراد بی خانمان شوند و بار مالی خود را تحت عنوان معتاد بی‌خانمان به گردن دولت یا سازمان‌های غیردولتی بیاندازند.»
منبع: پایگاه خبری اعتیاد
