نوجوانان و عوامل زمینه ساز گرایش به دوستان معتاد
نوجوانان و عوامل زمینه ساز گرایش به دوستان معتاد
از پارامترهای مهم دوره نوجوانی، هویت یابی، استقلال از خانواده، افزایش گرایش نوجوان به دوستان و الگویابی است. ناتوانی برای عبور موفقیت آمیز از این دوره، شرایط را برای انحراف فرد به سمت سوء مصرف مواد و اعتیاد فراهم می‌کند.
۱- هویت
فرد اگر نتواند هویت تثبیت شده‌ای پیدا کند، تعادل روانی وی به هم خورده و دچار ناامیدی، گوشه گیری، انزوا و بی اعتمادی خواهد شد که می‌تواند زمینه ساز سوء مصرف مواد یا اعتیاد شود. همچنین اختلال بحران هویت در طول زمان منجر به بروز اختلالات شخصیت در فرد می‌شود. در اختلال شخصیت مرزی احتمال گرایش به مصرف مواد بسیار بالا می‌باشد. برای کسب اطلاع از اختلالات شخصیت و اختلال شخصیت مرزی کلیک کنید.
چنان چه خانواده و جامعه زمینه لازم را برای هویت یابی فرد فراهم آورند و این نیاز به صورت مناسب برآورده شود، فرد برای رسیدن به هویت و ابراز وجود راه‌های انحرافی یا عضویت در گروه‌های خلاف را انتخاب نمی‌کند. در غیر این صورت فرد جذب کسانی می‌شود که فرصت ابراز وجود را در اختیار او قرار دهند. برای مثال وقتی والدین نوجوان را به رسمیت نمی‌شناسند و با او مانند کودک برخورد می‌کنند، باعث می‌شوند تا نوجوان برای شنیده شدن با رفتارهایی مانند سیگار و اعتیاد نشان دهد که دیگر کودک نیست. برای اطلاع از بحران هویت کلیک کنید.
۲- تاثیر دوستان در اعتیاد | گسست از خانواده
عدم صمیمیت و فقدان رابطه عاطفی بین والدین و فرزندان احتمال فرار از خانه، پناه بردن به شخص یا گروه‌های دیگر را افزایش می‌دهد. در واقع هنگامی که فرد فکر می‌کند در خانواده و جامعه جایگاهی ندارد، احساس انزوا و طرد شدگی کرده و زمینه سرکشی فراهم می‌شود.
در واقع زمانی که نیازهای عاطفی فرد در محیط خانواده برآورده نشود، او سعی می‌کند این نیاز را با اتکا بر دوستان و گروه‌های دیگر برطرف نماید. در این شرایط آسیب پذیری او نسبت به اعتیاد افزایش می‌یابد و ممکن است برای کم کردن احساسات ناخوشایند و فراموش کردن کمبودهای عاطفی مصرف مواد و سیگار را شروع کند. برای کسب اطلاع از ترک سیگار کلیک کنید.
۳- نیاز به تعلق
نیاز به تعلق داشتن، نیاز به پذیرفته و تایید شدن افراد در گروه دوستان و همسالان از جمله نیازهای مهم به خصوص در نوجوانی است. پس برخی از افراد برای ارضا این نیاز، به راحتی با گروه مورد نظر خود همنوایی می‌کنند، هنجارهای گروه خود را می‌پذیرد و از عقاید آن‌ها تقلید می‌کنند. نوجوانان با هدف رسیدن به استقلال، شروع به سازمان‌دهی گروه‌های اجتماعی خاص خود می‌نمایند.
معمولا اولین مصرف مواد به دنبال تعارف‌های دوستان رخ می‌دهد؛ ارتباط دوستی با همسالان مبتلا به مواد مخدر، عامل زمینه ساز قوی برای ابتلای نوجوان به اعتیاد است. نوجوانان به تعلق داشتن به یک گروه بسیار نیازمندند و پیوستن به گروه‌هایی که مواد مصرف می‌کنند، بسیار آسان است. هر چه پیوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم کمتر باشد، احتمال پیوند او با این قبیل گروه‌ها بیشتر است. برای کسب اطلاع در زمینه اعتیاد در نوجوانان کلیک کنید.
۴- الگویابی و همانند سازی
وقتی فرد عضویت در گروهی را می‌پذیرد، تمایل دارد با ارزش‌ها و نگرش‌های گروه هماهنگ شود. الگو پذیری و همانند سازی از مهم‌ترین روش‌های یادگیری اجتماعی در کودکی و نوجوانی است. یکی از علل ناهنجاری‌های اجتماعی مانند اعتیاد، الگو برداری ناصحیح است. افرادی که بیش از حد از دوستان و همسالان خود تاثیر می‌پذیرند، در زمینه‌های مختلف از جمله اعتیاد با هم تعامل و همانند سازی می‌کنند.
ترک مواد و تاثیر دوستان در اعتیاد فرد
بعد از ترک مواد باید رابطه خود را با دوستانی که اعتیاد دارند قطع کنید. حتی اگر دوستان شما از ترک کردن‌تان احساس خوبی داشته باشند و شما را تشویق کنند، دیدار با آن‌ها یکی از مهم‌ترین عواملی است که احتمال لغزش مجدد را به وجود میآورد؛ چرا که داشتن روابط با این افراد زندگی گذشته را برای شما تداعی کرده و باعث ایجاد وسوسه برای مصرف دوباره است.
نویسنده: فائزه عاطفی کارشناس مددکاری اجتماعی
