سکان‌داران جدید حوزه اعتیاد را بشناسید
اختصاصی ادنا: با تغییر دولت تعداد زیادی از مسوولان حوزه‌های مختلف مقابله با اعتیاد و مواد مخدر عوض شدند. این جابه‌جایی‌ها از وزرا شروع شد و به افراد دیگر در سازمان‌ها و نهادهای دیگر هم رسید. در گزارش زیر نگاهی به این تغییرات انداخته‌ایم و به صورت کوتاه توضیحی درباره سابقه این افراد، نگرش آنها و وظایف نهاد زیر مجموعه آنها داده‌ایم.
سازمان بهزیستی:
با عوض شدن وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رییس سازمان بهزیستی هم تغییر کرد و علی محمد قادری بر این جایگاه تکیه زد. رییس این سازمان در واقع یکی از معاونان وزیر تعاون است که با تغییر دولت‌ها مثل وزرا جابه‌جا می‌شود.
علی محمد قادری کیست؟ رییس جدید بهزیستی یک مدیر جوان (متولد ۱۳۵۸) است که تحصیلات خود را در رشته مدیریت دولتی ادامه داده. او سال ۱۳۸۸ هم برای مدیریت بر سازمان‌های استانی بهزیستی همدان منصوب شد. قادری دوره‌ای مدیرکل سازمان تهران، قبل ازآن قائم مقام بازرسی بهزیستی کشور و همچنین معاون مدیر کل حوزه ریاست سازمان بهزیستی کشور بوده است. به غیر از این موارد، او مسئولیت‌هایی همچون مدیرعاملی هلدینگ سیاحتی، مراکز تفریحی و حمل و نقل پارسیان (هلدینگ سیاحتی بنیاد مستضعفان) را در کارنامه خود دارد.
قادری چه رویکردی به مسئله اعتیاد دارد؟ درباره رویکرد قادری در حوزه اعتیاد فعلا شاید نشود با قاطعیت قضاوت کرد. دو هفته بعد از انتصاب رییس سازمان بهزیستی، او در جلسه‌ای با حضور شهردار، استاندار و رییس پلیس تهران، وزیر کشور و جانشین ناجا شرکت کرده که موضوع این جلسه «رسیدگی به معتادان متجاهر و اسکان آنها در فصل سرد» بوده است. به غیر از این هنوز اظهار نظر رسمی در این جایگاه از او شنیده نشده است.
بودجه سازمان: بودجه سازمان بهزیستی در سال ۹۷ دو هزار و پانصد میلیارد تومان بود که امسال به ۹ هزار و پانصد میلیارد تومان افزایش یافته است.
وظیفه سازمان بهزیستی در حوزه اعتیاد: دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی مسئولیت مستقیم این سازمان در حوزه اعتیاد را بر عهده دارد. یکی از وظیفه‌های این سازمان اداره کمپ‌های ماده ۱۵ و ۱۶ است. مراکز ماده ۱۵ یعنی مراکز ترک اعتیاد برای افرادی که داوطلبانه مایل به ترک مواد مخدر هستند و مراکز ماده ۱۶ همان کمپ‌های معتادان متجاهر است. مراکز صیانت، مراکز پیشگیری، مراکز درمان سرپایی، مراکز اقامتی، مراکز کاهش آسیب DIC (مراکز گذری کاهش آسیب)، شلترها(سرپناه) و مراکز اقامتی شبانه از جمله مراکز بهزیستی برای کمک به ترک اعتیاد و کاهش آسیب هم زیرمجموعه ماده ۱۵ به شمار می روند. بهزیستی در حوزه پیشگیری هم وظایف مختلفی دارد که مثلا خط ملی اعتیاد زیر مجموعه همین بخش است. رییس سازمان بهزیستی، روسای ادارات استانی را هم تعیین می‌کند که به این ترتیب در سراسر کشور می‌تواند در حوزه اعتیاد اثرگذار باشد.
شهرداری تهران:
در استانها و شهرهای دیگر استانداران سمت مهم‌تری درباره معتادان دارند ولی در شهر تهران این قاعده کمی متفاوت است. به خصوص از زمان روی کار آمدن علیرضا زاکانی در این سمت، به نظر می‌رسد که شهرداری خواستار سهم بیشتری در مسائل مربوط به این بیماران شده است.
زاکانی کیست؟ زاکانی تا امروز ۴ دوره نماینده مجلس بوده است. در همین دوره مجلس او برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ هم وارد صحنه شد و بعد به نفع رئیسی کنار رفت. پس از آن هفدهم مرداد ماه به عنوان نوزدهمین شهردار تهران انتخاب شد و از نمایندگی و سمتی که در سازمان پژوهش‌های مجلس داشت کنار رفت. این فعال اصولگرا رییس پیشین سازمان بسیجدانشجویی هم بوده است.
زاکانی چه رویکردی در حوزه اعتیاد دارد؟سیاست شورای شهر قبلی این بود که شهرداری نباید در این حوزه دخالت کند اما به نظر می‌رسد تا اینجای کار علیرضا زاکانی رویکرد مداخله‌گرانه‌ای در حوزه اعتیاد داشته است. شهرداری تهران هنوز پروژه جمع‌آوری را شروع نکرده ولی بارها با لفظ «ساماندهی» بر این موضوع تاکید کرده و اینطور که که آبان ماه گفته قرار است «جمع‌آوری معتادان بی‌خانمان» را در ۶ ماه تمام کند. از سوی دیگر رویکرد زاکانی را به این موضوع می‌توان در یکی از بازدیدهایش از پاتوق‌های مصرف مواد مخدر دنبال کرد. چنانچه خواهیم دید در کنار رویکرد سلبی خود برای جمع آوری معتادان بی‌خانمان، نگاه کاهش آسیب هم به مسئله اعتیاد دارد. طوری که در این بازدید دستور داد که مشکل معتادان بی‌خانمان حل و با جامعه‌پذیری آنها به سمت خانواده پیوند داده شوند.
وظایف شهرداری در حوزه اعتیاد: با اینکه بهره‌برداری و تکمیل مراکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان بی خانمان مربوط به وظایف وزارت تعاون است اما حسب مورد گاهی به شهرداری ها هم سپرده شده است. به همین دلیل یکی از وظایف شهرداری اداره مددسراها و سامان‌سراهایی خودش است. شهرداری همچنین مراکزی هم برای ترک اعتیاد داشته که زیر نظر ماده ۱۵ و ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر فعال بودند. برای مثال یکی از آنها مراکز بهاران بود که قرار بود به بهزیستی واگذار شود و هنوز مشخص نیست در این دوره شهرداری چه نظری درباره این مراکز داشته باشد.
بودجه شهرداری تهران در سال ۱۴۰۰: ۴۸ هزار میلیارد تومان
وزیر کشور
در وزارت کشور هم‌اندازه با سازمان بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر وظایفی در حوزه مواد مخدر تبیین شده است. احمد وحیدی در دولت جدید هم با فقط ۱۶ رای مخالف توانست به عنوان وزیر کشور راهی خیابان فاطمی شود.
وحیدی کیست؟ تا قبل از اینکه احمد وحیدی بر صندلی وزارت کشور بنشیند، عکس‌های او را بیشتر با لباس نظامی دیده بودیم. او سال ۱۳۳۷ در شیراز متولد شده و از حوالی ۱۳۶۴ که به عنوان معاون اطلاعات سپاه انتخاب شد همواره در بخش نظامی فعالیت داشته و همچنین در دولت هشتم قائم مقام وزیر دفاع و در دولت دهم وزیر دفاع بوده است.
وحیدی چه رویکردی در حوزه اعتیاد دارد؟ در همین مدت او چندین بار در مورد اعتیاد سخنرانی کرده و محور گفت و گوهای او اغلب به معتادان متجاهر و اسکان آنها مربوط بوده است.
وظایف وزارت کشور در حوزه اعتیاد: وزیر کشور به غیر از اینکه عضو ستاد مبارزه با مواد مخدر بوده و به عنوان رئیس هم در شورای اجتماعی کشور حضور دارد و معاون اجتماعی او، دبیر این شورا خواهد بود که فعلا از سال ۱۳۹۷ بدون تغییر مانده است. همچنین او استانداران مختلف کشور را انتخاب می‌کند که این افراد همزمان به عنوان رییس شورای همانگی مبارزه با مواد مخدر استانها هم فعالیت خواهند کرد. به همین خاطر رویکرد و نحوه نگاه وزیر کشور معمولا اهمیت زیادی در سیاستگذاری حوزه مواد مخدر دارد.
بودجه وزارت کشور در سال ۱۴۰۰ : بیش از ۴۹۴ میلیارد تومان
وزارت بهداشت
بهرام عین‌اللهی فردی بود که در دولت سیزدهم به جای سعید نمکی در ساختمان شهرک غرب تکیه زد. وزارت بهداشت به غیر از اینکه یکی از اعضای ستاد مبارزه با مواد مخدر است، وظایف مجزایی در این زمینه دارد.
عین‌اللهی کیست؟ وزیر بهداشت سال ۱۳۳۷ در تهران متولد شده است. او استاد رشته چشم‌پزشکی است و در دوران مسئولیت خود سمت‌های مختلفی در وزارت بهداشت داشته است. برای مثال در کارنامه عین‌اللهی معاونت آموزشی وزارتخانه، عضویت در فرهنگستان علوم پزشکی، شورای گسترش دانشگاه‌ها، شورای آموزش پزشکی، رییس دفتر نظارت وزارتخانه و مسئولیت‌های دیگر در حوزه چشم‌پزشکی دیده می‌شود. او همچنین معاون بهداری کل سپاه پاسداران هم بوده است.
عین‌اللهی در حوزه اعتیاد چه رویکردی دارد؟ یکی از مهم‌ترین پیوندهای این وزارتخانه با اعتیاد توزیع داروی درمان اعتیاد مانند شربت تریاک است. در حال حاضر هنوز از این وزارتخانه اظهار نظر رسمی که موضع‌گیری آنها را توضیح دهد وجود نداشته است. یعنی هنوز نمی‌شود گفت که در دولت جدید قرار است توزیع شربت متادون بر عهده داروخانه‌ها باشد یا در مراکز آسیب ادامه داشته باشد. سنگینی وظایف این وزارت خانه در دوره انتشار کرونا احتمالا مهم‌ترین مانعی بوده که باعث شده هنوز از این وزیر اظهار نظری در رابطه با اعتیاد و مواد مخدر شنیده نشود.
وظایف وزارت بهداشت: وزارت بهداشت مراکز گذری ترک اعتیاد در کشور دارد که بخشی از اعتبارات بودجه آنها را به خود اختصاص داده است. این مراکز که به دی آی سی شهرت دارند و به دانشگاه‌های علوم پزشکی وابسته هستند که در آنها به بیماران کارتن خواب گرفتار اعتیاد خدماتی ارائه می‌شود. افرادی که مایل به ترک اعتیاد باشند در این مراکز شربت متادون دریافت می‌کنند. مثلا دانشگاه ایران ۹ مرکز دی آی سی و دو مددسرا دارد. علاوه بر این داروهای درمان حوزه اعتیاد و توزیع آنها از جمله مواردی هستند که سازمان غذا و دارو بر آنها نظارت می‌کند. به همین خاطر وزیر بهداشت به صورت غیر مستقیم هم با انتخاب روسای دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و رییس سازمان غذا و دارو بر حوزه اعتیاد و مواد مخدر تاثیر می‌گذارد.
بودجه وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰: ۹۳۰ هزار میلیارد تومان
